[ Pobierz całość w formacie PDF ]
24 L. Hass, dz. cyt., .s 369 - 371, 483 - 487. Por. Tenże, Jeszcze raz o masonstwie w Rossu
naczała XX wieka (mietodiczieskije i drugije zamieczanija), Woprosy istoru, R. I 990, s. 24
- 35; Tenże, Ruskije masony XXwieka, W: Istoriki otwieczajut na woprosy, Moskwa 1990,
s.134 -154; Tenże, Wolnomularstwo ukraifiskie (do rewolucji lutowej 1917 r.), Studia z
dziejów ZSRR i Europy Zrodkowej, T. XVII, R.1981, s. 5 - 44.
, nia masonerii w Rosji. W 1906 r. przebywająć we Franeji Kowalewski zwrócił
się centrali Wielkiego Wschodu Franeji z prośbą o pełnomocnietwo na
utworzenie pod jej opieką loży w Moskwie lub w Petersburgu. Już 13 styeznia
otr mał na to zgodę. Na konweneie Wielkiego Wschodu 20 IX 1906 r.
owiadczył, że starać się będzie ustanowić w Rosji wolnomularstwo "za
pomocą wszystkich środków, jakie będą w mojej moey iw rozporządzeniu
kilku przebywających aktualnie w Rosji wolnomularzy. W dwa miesiące
I pózniej, w schyłkowej fazie rewolucji,15 XI 1906 r. doszło do utworzenia w
Rosji pierwszej nowoczesnej loży. Założona w Moskwie loża Wozrożdieni-
` r je" ("Renaissance") poddana zostało pod zwierzchnictwo Wielkiego Wscho-
du Franeji. W 1907 r., spośród zamieszkałych w Petersburgu, wydzielono
lożę "Polarnaja Zwiezda". Jej przewodniczącym został arystokrata i obszar-
nik hr. Aleksiej Prłow-Dawydow. Wśród członków lóż byli cenieni działacze
67
i politycv, m.in. Nikołaj Miirozow, Aleksander Kolubakin, Andriej Szinga-
I riow, Nikołaj Pawłow-Silwanski, dr med. Manuił Margulies, Litwin Andrius
Bułota-Bułat i inni. W maju 19U8 r. przyjechali do Rosji dwaj wysoey dostoj-
niey Wielkiego Wschodu Francji i uroczyście zakładali loże w Petersburgu i
w Moskwie. W drugiej połowie tego samego roku liczba adeptów wolnomu-
" I larstwa zwiększyła się do stu, w związku z czym założono dodatkowo po
' jednej loży w obu tych miastach, po czym dla sprawniejszego kierowania
wszystkimi placówkami powołano 5-osobową Radę Zakonu. W ten sposób
powstał zalążek obedieneji rosyjskiej. Pod konieć 1913 r. masoneria rosyjska
liczyła już około 400 członków, zgromadzonych w ponad 40 warsztatach.
` Powstały one w wielu miejscowościach na prowincji, m.in. w Jokaterynbur-
gu, Samarze, Saratowie, Tbilisi, Kutaisi, Mińsku, Wyborgu, Helsinkach. W
Petersburgu i w Moskwie było po kilka lóż. W stolicy państwa kilka lóż
skupiało członków Dumy. Przywódcą jednej z nich był przywódca progresi-
stów Iwan Jefriemow. Do placówek zreorganizowanej masonerii należeli
m.in.: Aleksandr Konowałow - przywódca progresistów moskiewskich i "król
i tekstylny" Rosji; przywódcy trudowików i ludowych socjalistów - Diemianow
i Sidan-Eristow, Aleksandr Bart - bankier z guberni taurydzkiej, Igor Diemi-
dow, L. Wielichow, Lew Krol z Jokaterynburga, Władimir Obolenski, Wasili
Stiepanow, Nikołaj Wołkow z Syberii i inni. W 1912 r., już,po wybraniu go
; do IV Dumy, został przyjęty do loży "Małaja Miedwiedica w Petersburgu
Aleksandr Kierenski. Czynni w niej byli działacze z pogranicza lewicy kade-
tów i mienszewików - Jekatierina Kuskowa i Siergiej Prokopowiez. Znalezli
się w tym gronie również wybitni przywódey mienszewików: adwokat Jewgie-
nij Giegieczkori, A. Czhienkieli, Nikołaj Czheidze i Matwiej Skobielew.
' Członkiem jednej z lóż petersburskich był inż. Aleksander Więckowski,
' dawny narodnowoleć i jeden z pierwszych działaczy ruchu socjalistyeznego
na ziemiach polskich oraz Ligi Polskiej. Do placówki w Mińsku należał
64 65
dawny sympatyk Narodnej Woli, związany pózniej z grupą uczestników
Wielkiego Proletariatu, lekarz Teodor Kodis.
Bardzo szybko i szeroko rozbudował się w Rosji Mikołaja II martynizm,
masoneria okultystyczna i spirytyzm.Zs
68
Car był przeświadezony, że wolnomularstwo jest wplątane we wszelkie
możliwe akeje wywrotowe przeciwko niemu. Nawiązał nawet kontakt listowy
i korespondował z opatem J. Tourmentinem, przywódcą Assoeiation Anti-
maconnique de France.
W 1915 r. nastąpiła aktywizacja organizacji lożowej, na czele której - jako
członkowie Rady - znalezli się A. Kiereński, N. Niekrasow i Michaił Tierie-
szczenko (syn). Zdołano niemal całkowieie opanować Wolne Towarzystwo
Ekonomiczne oraz Towarzystwo Techniczne. Pozyskano również wielu ofi-
cerów.
Latem 1916 r. zebrał się Konwent Wielkicgo Wschodu. Sekretarzem
wybrano, na miejsce Niekrasowa, Kierenskiego. Loże dokonały zmiany swe-
go programu wojennego. Zrezygnowano z polityki pogodzenia caratu ze
społeczeństwem, a wysunięto koncep ję przewrotu pałacowego. Miał on
doprowadzić do zastąpienia, na tronie cesarskim, Mikołaja II jego bratem
Michaiłem, który był związany z burżuazją. Taki ruch polityczny miał uspo-
koiE, dający o sobie znać coraz głośniej, żywioł robotniczy. W skupionej
wokół A. Guczkowa 5-osobowej grupie przygotowującej przewrót, znalazło
się co najmniej dwóch masonów (A. Szingariow i M. Tierieszczenko). Dla
lepszego przepływu informacji utworzono biuro informacyjne ugrupowań
lewicowych, w skład którego weszli wyłącznie masoni: Niekrasow, Kierenski,
Czheidze. Miało ono na celu przygotowanie opinii publicznej do przewrotu,
a następnie udzielenie mu poparcia. W styczniu i lutym 1917 r. doszło do
spotkań czołowych działaezy lewiey - od trudowników po bolszewików - w
[ Pobierz całość w formacie PDF ]