[ Pobierz całość w formacie PDF ]
wypowiedz Chrystusa Pana. Gdyby nie wypowiedział ich sam Chrystus, to słowa te
byłyby pozbawione mocy. Sądzimy więc, że Chrystus konsekrował wygłaszając je
jawnie.
Inni przeto mniemali, że ewangeliści w swoich relacjach nie zawsze trzymali
się tego porządku, w jakim opisywane fakty miały miejsce. Mówi o tym Augustyn6.
Jeżeli tak, to opisywane zdarzenie można przedstawić jak następuje: Chrystus biorąc
chleb, błogosławił mówiąc: To jest Ciało moje, a potem łamał i dawał swoim uczniom.
Lecz słowa Ewangelii, nie poddane żadnym przeróbkom, znaczą to samo. Imiesłów
mówiąc" uwypukla bowiem pewną zbieżność między wypowiedzią a tym, co ją
poprzedza Zbieżność ta nie koniecznie musi dotyczyć wyłącznie słów
wypowiedzianych na końcu, które Chrystus Pan miał wygłosić przy udzieleniu swoim
uczniom sakramentu. Można sądzić, że towarzyszyły one czynności wspomnianej
poprzednio, a wtedy one znaczą: Kiedy błogosławił, łamał i dawał uczniom swoim,
wypowiadał słowa Bierzcie... itd.
Ad 2. Znaczenie słów Bierzcie i jedzcie" wskazuje na korzystanie z konsekrowanej
materii, co nie warunkuje tego sakramentu w sposób konieczny, jak stwierdzono
wyżej 7. Przeto i te słowa nie należą do istoty formy. Przytoczona wypowiedz jednak
oznacza doskonałą pełnię sakramentu Eucharystii, osiągalną przez korzystanie z
konsekrowanej materii, skoro całkowita doskonałość jakiejś rzeczy polega na jej
działaniu a nie tylko na istnieniu. I to ma na myśli Euzebiusz wypowiadając się na
temat sprawowania Eucharystii. Uwzględnia zarówno realizację podstawową
sakramentu, jak i jego pełnię końcową.
Ad 3. W sakramencie chrztu sługa sakramentu wykonuje pewną czynność przez
użycie materii. Czynność ta należy do istoty sakramentu. W Eucharystii jest inaczej.
Więc argumentacja powyższa nie dotyczy sakramentu Eucharystii.
Ad 4. Niektórzy teologowie twierdzili, że sakrament Eucharystii nie może być
sprawowany przez wygłoszenie tylko omawianych słów z pominięciem innych,
zwłaszcza tych, które należą do kanonu mszy św. Lecz jasne jest, że to błąd. Wynika
to z wyżej przytoczonych słów Ambrożego, a także z faktu, że nie wszyscy i nie
zawsze mieli ten sam kanon mszy, lecz różni ludzie dodawali do niego różne partie
/123/.
Toteż musimy stwierdzić, że gdyby kapłan wygłosił tylko powyższe słowa,
mając przy tym zamiar sprawować Eucharystię, sakrament ten zostałby zrealizowany.
Dzięki intencji słowa te byłyby wygłoszone w imieniu Chrystusa, nawet gdyby nie
wypowiedziano słów poprzedzających. Lecz kapłan sprawujący ten sakrament w taki
sposób, bez zachowania obrzędu ustalonego przez Kościół, popełniłby ciężki grzech.
Między sakramentem Eucharystii a sakramentem chrztu jest ta różnica, że chrzest
warunkuje zbawienie w sposób konieczny. Natomiast brak sakramentu Eucharystii
może być zastąpiony, jak mówi Augustyn 8, przez spożywanie duchowe.
Artykuł 2
CZY WAAZCIWA FORMA KONSEKRACJI CHLEBA BRZMI; TO JEST CIAAO
MOJE"?
Na pozór nie, skoro: 1. Forma sakramentu powinna wyrażać jego skutek. Skutkiem
konsekracji chleba jest przemiana jego substancji w Ciało Chrystusa. Wiec nadawałby
się tu raczej zwrot staje się", niż wyraz jest". A zatem forma konsekracji powinna
brzmieć: To staje się Ciałem moim".
2. Ambroży mówi1: Sakrament ten realizują słowa Chrystusa. Jakie słowa
Chrystusa? - Te, które sprawiają wszystko. Pan rozkazał, i uczynione zostały niebo i
ziemia". Więc bardziej stosowaną byłaby forma tego sakramentu, gdyby zawierała
czasownik w trybie rozkazującym, mianowicie: Niech to się stanie moim Ciałem".
3. Nazwą stanowiącą podmiot tego zdania powinniśmy określać to, co zostaje
przemienione, tak jak nazwą stanowiącą orzeczenie określamy rezultat przemiany,
którym nie jest nic innego jak Ciało Chrystusa Pana, przemieniony zaś zostaje właśnie
chleb.
Otóż wymieniając nazwę podmiotu, jak to robimy z nazwą orzeczenia, należałoby
mówić: Ten chleb jest Ciałem moim".
4. To, co stanowi kres przemiany, ma określoną naturę - naturę ciała, ale należy
również do określonej osoby. Więc żeby wskazać tę Osobę konkretnie, powinno się
mówić: To jest Ciało Chrystusa".
5. Nie należy w formie sakramentu umieszczać słów, które nie dotyczą jej
istoty. Niesłusznie więc w niektórych księgach do formy dodano spójnik bowiem,
który do istoty formy nie należy.
A jednak jak czytamy w Ewangelii2, Pan przy konsekrowaniu użył tej formy.
Wykład: To jest właściwa forma konsekracji chleba. Jak wiemy3 bowiem, konsekracja
ta polega na przemianie substancji chleba w Ciało Chrystusa. Bierzemy tu pod uwagę
trzy momenty: samą przemianę, punkt wyjścia tej przemiany i jej kres.
Na przemianę możemy patrzeć dwojako. Po pierwsze, możemy w niej widzieć
proces, po drugie - jej rezultat. Omawiana forma ma oznaczać rezultat przemiany, nie
jej przebieg, skoro jak wiemy4, nie jest ona procesem, lecz dokonuje się w jednej
chwili. W przemianach tego rodzaju przebieg redukuje się do kresu. Poza tym istnieje
odpowiedniość między stosunkiem, jaki łączy formy sakramentów z ich skutkiem, a
stosunkiem, jaki łączy formy twórcze z rezultatem twórczości. Forma twórcza jest
prototypem tego, ku czemu zmierza twórca. Forma twórcza w umyśle budowniczego
jest przede wszystkim formą budowanego domu, a dopiero wtórnie - procesu
budowania. Toteż i omawiana forma powinna określać przemianę przez wskazanie na
jej rezultat, ku osiągnięciu którego zmierza intencja.
Ponieważ zaś forma sakramentu Eucharystii wyraża przemianę uwypuklając jej
rezultat, nasuwa się konieczność oznaczenia krańcowych jej punktów pod kątem tego
rezultatu. Kresem przemiany jest tu swoista natura osiągniętej substancji. Natomiast
nie ostała się substancja istniejąca w punkcie wyjścia przemiany, przetrwały tylko
akcydensy uchwytne dla zmysłów. Toteż w oparciu o ich zmysłową poznawalność
punkt wyjścia przemiany zostaje określony przez zaimek wskazujący na te akcydensy,
które trwają nadal. Punkt dojścia zaś określa rzeczownik oznaczający naturę bytu
powstałego w wyniku przemiany. Bytem tym, jak wiemy5, jest Ciało Chrystusa w
jego organicznej strukturze, a nie tylko w jego cielesności. Toteż formę najbardziej
odpowiednią stanowią słowa: To jest Ciało moje" /124/.
Ad 1. Szczytowym osiągnięciem konsekracji eucharystycznej jest - jak
stwierdziliśmy6 - rezultat przemiany, a nie jej przebieg. Dlatego forma sakramentu
musi wyrażać raczej rezultat.
Ad 2. Stworzenie rzeczy dokonało się przez Słowo Boże. Słowo to działa również
przy konsekracji, ale tu inaczej, niż tam. Tu bowiem działa mocą znaku, jak w
sakramencie /125/. Toteż szczytowe osiągniecie konsekracji powinno być określone
trybem oznajmującym czasu terazniejszego słowa ,,być", użytego w znaczeniu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]