[ Pobierz całość w formacie PDF ]
do regresu do nieskończoności. Dennett pisze o reprezentacjach neuronalnych, które nie są
obrazami reprezentowanych rzeczy, lecz wzorami pewnych połączeń neuronalnych. Na takim
subosobowym poziomie wyjaśniania procesu percepcyjnego nie ma miejsca na wyobrażenia.
Opis wyobrażeń na poziomie osobowym Dennett rozpoczyna od przytoczenia poglądu J. M.
Shortera, który w Imagination uznał wyobrażenia za bliższe opisom słownym niż obrazom70.
W wyobrażeniu pewne jego elementy mogą zostać całkowicie pominięte, nie jak ma to
miejsce w przypadku obrazu, tylko niewyraznie zarysowane. Za opisem słownym przemawia
również percepcja zamieszczonego przez Dennetta rysunku, na podstawie którego rozważał
percepcję Wittgenstein71. Przedstawione na rysunku zwierzę może wyglądać jak kaczka lub
jak królik. W przypadku tym nie ulega zmianie wzór na siatkówce, ani na papierze. Jego
świadomość-1 [awareness-1] zależna jest od treści sygnałów przekraczających linię
świadomości.
Dennett zwraca również uwagę na związek wyobrażania z widzeniem. Przemawia za tym
fakt, że wyobrazić można sobie tylko to, co możliwe byłoby do zobaczenia gdyby istniało.
Wyobrażanie podobne jest raczej do widzenia niż do malowania obrazu, gdyż nie można w
wyobrażeniu, ani w percepcji wzrokowej odróżnić figury, która ma tysiąc boków od figury,
która ma ich dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć. Można to zrobić licząc boki, a wtedy
sygnał musi dostać się do centrum mowy. Dla potwierdzenia udziału centrum mowy i
świadomości-1 w procesie widzenia i wyobrażania Dennett podaje przykład koncentrowania
wzroku tylko na małej, centralnej części pola widzenia. Jego reszta pozostaje tylko
półświadoma [semi-aware]. Możliwość rozpoznania i nazwania otaczających centrum i
widzianych wcześniej niewyraznie przedmiotów, pojawia się dopiero w momencie skupienia
na nich uwagi.
Jazń [self] uważana była za niefizykalną duszę, rodzaj ducha w maszynie lub
bezprzedmiotowe wyobrażenie. Dennett nie kwestionuje istnienia jazni i chce pokazać jej
wytworzenia na drodze ewolucji. Granica jaką wytworzyły proste organizmy pomiędzy sobą
a światem zewnętrznym jest również granicą oddzielającą od tego świata jazń. Dennett ma tu
na myśli prostą jazń biologiczną, którą nazywa abstrakcyjną zasadą organizacji72. Zwierzęta
chronią granic swych terytoriów, czego rezultatem jest rozszerzony fenotyp [extended
phenotype]. R. Dawkins określa go jako podstawowe wyposażenie biologiczne indywiduów.
Definicja rozszerzonego fenotypu rozciąga granice indywiduum poza jego cielesność.
Włączone zostają konstrukcje i wyposażenia zewnętrzne, organizmy żyjące z indywiduum w
symbiozie i inne indywidua tego samego gatunku. Najbardziej zadziwiającą konstrukcją
służącą rozszerzeniu i umocnieniu granic jest ludzka jazń. Dennett uważa ją za taki sam
wytwór biologiczny jak pajęczyna pająka, skorupa żółwia, czy muszla ślimaka.
Organizacja jazni ludzkiej sprawia na obserwatorze wrażenie, że obserwowana osoba
kierowana jest jakąś nadrzędną duszą. Dennett chce wykazać błędność tego wrażenia
przyrównując organizację jazni do kolonii termitów. Ona również wywiera wrażenie
posiadania duszy będąc tylko złożeniem automatów. Od takich prostych organizmów ludzie
70
Tamże, s. 135.
71
Tamże, s. 137.
72
Por. D.C. Dennett, Conscioucness Explained, s. 414.
http://kognitywistyka.prv.pl
51
P. CZARNECKI, Koncepcja umysłu w filozofii Daniela C. Dennetta
52
różnią się prezentowaniem siebie innym i sobie samym, co odbywa się za pomocą słów
memów kultury. Samoobrona i samokontrola spełniana jest tutaj poprzez opowieści. Za
wyjątkiem ludzi zajmujących się tym profesjonalnie, zwykle nie rozważamy, co opowiedzieć,
ani jak to zrobić. Zdaniem Dennetta to nasze opowieści określają jacy jesteśmy, a nie my je
określamy. Podobnie jak w fizyce uproszczeniem jest wyznaczenie centrum grawitacji
przedmiotu, uproszczeniem jest wskazanie centrum narracyjnej grawitacji [center of narrative
[ Pobierz całość w formacie PDF ]