[ Pobierz całość w formacie PDF ]
klasztoru benedyktynów przez św. Wojciecha. Kościół klasztorny był
murowany, trójnawowy i architektonicznie nawiązywał do północnych Włoch.
Był mniejszy od pierwszych katedr w Gnieznie i Poznaniu. Tu w 997 roku
pochowano ciało Zwiętego po jego męczeńskiej śmierci w Prusach. W 999 roku
Chrobry urządził św. Wojciechowi powtórny pogrzeb w Gnieznie, a w
Trzemesznie pozostało w charakterze relikwii dziesięć kosteczek.
W latach trzydziestych XI wieku, po śmierci Mieszka II doszło do rozruchów
antykościelnych i antyfeudalnych, a następnie do najazdu czeskiego.
Doprowadziło to Wielkopolskę do ruiny i zdezorganizowało państwo Piastów.
Kościół i klasztor w Trzemesznie zostały zburzone, a benedyktyni schronili się
w Płocku. Przypuszczalnie klasztor odbudował się i istniał w drugiej połowie
XI wieku. Relikwie musiały ocaleć, bo w 1090 roku przekazano ich część do
Gniezna, aby odnowić tam kult św. Wojciecha.
warto zobaczyć:
Najcenniejszy zabytek Trzemeszna, kościół poklasztorny Wniebowzięcia
Najświętszej Maryi Panny, znajdujący się po zachodniej stronie miasta. W
swojej obecnej postaci jest to kopułowy kościół barokowy z fragmentami
gotyckimi i romańskimi. Pod posadzką zachowała się preromańska krypta
sprzed 996 roku należąca do pierwszego kościoła opactwa benedyktynów.
Obok budynki opactwa i gimnazjum z II połowy XVIII wieku. Część uczonych
uważa, że początki klasztoru należy przesunąć na czasy pózniejsze, co najmniej
na okres rządów Bolesława Krzywoustego. Również badanie podziemi kościoła
przy pomocy metody dendrologicznej nie potwierdza tysiącletniej metryki
najstarszych partii murów. Z drugiej strony sama metoda dendrologiczna jest
stosowana w archeologii od niedawna i wyniki badań, w których ją
zastosowano, bywają kwestionowane.
5. Zwięty Krzyż
Inna nazwa Aysej Góry dawnego ośrodka kultu pogańskiego zmienionego
przez Bolesława Chrobrego w miejsce pielgrzymek do relikwii Drzewa Krzyża
Zwiętego przechowywanych w klasztorze Zwiętokrzyskim.
Aysa Góra jest drugim co do wysokości wzniesieniem w Górach
Zwiętokrzyskich (595m). Wokół na terenach nizinnych dobre gleby i obfitość
rud żelaza spowodowały wczesny rozwój osadnictwa. Szczególne
ukształtowanie terenu sprawia, że Aysa Góra (zwana też Ayścem) wygląda z
dołu imponująco i wydaje się dużo wyższa niż jest w rzeczywistości. Ludzie
31
Plik od www.ebooks43.pl do osobistego uzytku dla: emiel77@wp.pl
uważali, że jest ona siedzibą bogów. W II wieku p.n.e. w okolicy rozwinęło się
hutnictwo żelaza nastawione głównie na eksport. W początkach naszej ery
szczyt góry został opasany wałem z tłuczonych kamieni. Ośrodek hutniczy
funkcjonował do VII wieku naszej ery. W IX wieku wał został rozbudowany.
Miał około 1500 metrów długości, a jego wysokość mogła osiągać nawet 7
metrów. Opasywał w formie elipsy szczyt Aysej Góry, na którym znajdował się
pogański ośrodek religijny słowiańskich bogów z drewnianą świątynią.
Prawdopodobnie inwestycje te były reakcją bogatego państwa Wiślan na
konkurencję innych religii. Miały zwiększyć atrakcyjność religii miejscowej i
objąć ją patronatem państwa. Działania te były jednak skazane na
niepowodzenie. Ośrodek kultu pogańskiego zmienił się w ośrodek kultu
chrześcijańskiego. Do naszych czasów zachowały się jedynie nieliczne
informacje i legendy. Tak według nich wyglądała przemiana Aysej Góry w
Zwięty Krzyż.
W okresie panowania Mieszka I region Gór Zwiętokrzyskich należał do
państwa Polan. Po chrzcie Mieszka I świątynia trzech bogów słowiańskich
została spalona. Niemym świadkiem tego wydarzenia był jeden ocalały posąg,
który obsypany węglami znaleziono w XVII wieku w wykopie przy okazji
wykonywania prac budowlanych. Niestety nie dochował się do naszych czasów.
Na miejscu świątyni pogańskiej stanęła kamienna rotunda pod wezwaniem
Trójcy Przenajświętszej. Utworzono misyjną placówkę prowadzoną przez
benedyktynów. Podobno żona Mieszka I, Dąbrówka, sprowadziła ich z Czech.
W czasie, gdy panował Bolesław Chrobry, odwiedził Polskę królewicz
węgierski Emeryk, syn św.Stefana. Obie dynastie łączyły bliskie i przyjazne
kontakty. Dostojny gość wybrał się na polowanie, była to ulubiona rozrywka
wyższych sfer. Właśnie ścigał jelenia, gdy został oślepiony blaskiem bijącym od
krzyża znajdującego się na głowie zwierzęcia. Gdy odzyskał wzrok, zobaczył
anioła, który polecił mu zostawić na Aysej Górze noszone na piersi relikwie
Drzewa Krzyża Zwiętego. Tak też się stało. Bolesław Chrobry ufundował
klasztor dla ochrony relikwii i opieki nad pielgrzymami. Z szacunku do relikwii
klasztor nazywano Zwiętokrzyskim, górę, na której stał - Zwiętym Krzyżem, a
cały region - również Zwiętokrzyskim. Rozruchy antykościelne po śmierci
Mieszka II musiały doprowadzić do likwidacji, lub ewakuacji klasztoru.
Zwiadczy o tym ponowna fundacja dokonana przez Bolesława Krzywoustego w
1103 roku. Ta fundacja, wymieniona w Kronice Wielkopolskiej jest pierwszą
bezspornie uznaną datą w historii klasztoru świętokrzyskiego. Wydarzenia
wcześniejsze są tradycją niepotwierdzoną w zródłach pisanych. Sam klasztor
był nie tylko ośrodkiem religijnym, lecz także ośrodkiem kultury. Tu powstały
Kazania Zwiętokrzyskie i Rocznik Zwiętokrzyski Dawny - cenne księgi z
okresu średniowiecza. Zakonnicy prowadzili szpital oraz aptekę, do której
wyrabiali lekarstwa. Zajmowali się też szkolnictwem.
32
Plik od www.ebooks43.pl do osobistego uzytku dla: emiel77@wp.pl
Klasztor świętokrzyski cieszył się dobrą sławą ze względu na przechowywane
tu relikwie i działalność ojców benedyktynów. Jednocześnie funkcjonowała
czarna legenda Aysej Góry, jako miejsca spotkań czarownic, wiedzm i diabłów.
warto zobaczyć:
Zwiadkiem pogańskich ceremonii religijnych jest wał kamienny opasujący
wydłużony wierzchołek Aysej Góry. Ostateczną postać otrzymał w IX-X wieku.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]